《办公室的故事》：维护经典 不仅仅是"修旧如旧"
Benjamin List | |
|---|---|
 | |
| Do?um | 11 Ocak 1968 Frankfurt, Bat? Almanya |
| Milliyet | Alman |
| E?itim | Berlin ?zgür üniversitesi Johann Wolfgang Goethe üniversitesi |
| ?düller | Gottfried Wilhelm Leibniz ?dülü (2016) Nobel Kimya ?dülü (2021) |
| Kariyeri | |
| Dal? | Organik kimya |
| ?al??t??? kurumlar | K?ln üniversitesi Hokkaido üniversitesi |
| Tez | Synthese eines Vitamin B 12 Semicorrins (1997) |
| Doktora dan??man? | Johann Mulzer |
| Di?er akademik dan??manlar | Richard Lerner |
Benjamin List (d. 11 Ocak 1968, Frankfurt) Alman organik kimyager ve bilim insan?. K?ln üniversitesi'nde profes?r olarak ders veren List, ?sko? kimyager David MacMillan ile birlikte 2021 Nobel Kimya ?dülünü kazand?. Nobel Komitesi yapt??? a??klamada "asimetrik organokataliz" olarak bilinen, molekülleri olu?turmak i?in geli?tirdikleri yeni y?nteme dair ?al??malar? nedeniyle ikilinin ?düle lay?k g?rüldüklerini a??klad?.
?lk y?llar? ve e?itimi
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]Benjamin List 11 Ocak 1968'de Bat? Almanya'n?n Frankfurt ?ehrinde üst-orta s?n?f bir bilim insan? ve sanat?? ailesinde do?du. List, 1993 y?l?nda Berlin ?zgür üniversitesi'nden kimya alan?nda diplom (M.Sc.) derecesini ald?. 1997 y?l?nda Frankfurt'taki Johann Wolfgang Goethe üniversitesi'nden Synthese eines Vitamin B12 Semicorrins (B 12 vitamini semicorrin sentezi) ba?l?kl? tezi ile Johann Mulzer dan??manl???nda doktoras?n? tamamlad?.[1]
Kariyeri ve ?al??malar?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]List, Alexander von Humboldt Vakf? bursuyla 1997'den 1998'e kadar Carlos F. Barbas III ve Richard Lerner'?n ara?t?rma gruplar?nda doktora sonras? ara?t?rmac? olarak ABD'nin La Jolla ?ehrindeki Scripps Ara?t?rma Enstitüsü Moleküler Biyoloji B?lümü'nde ?al??t?. Ayn? enstitüde 1999-2003 y?llar? aras?nda asistan profes?r olarak g?rev ald?.[2] 2003'te Max Planck Biyofizik Kimya Enstitüsü'nde grup lideri olmak i?in Almanya'ya d?ndü ve 2005'te enstitünün Homojen Kataliz Departman?na ba?kanl?k eden direkt?rlerinden biri oldu. 2012'den 2014'e kadar enstitünün genel müdürü olarak g?rev yapt?. 2004'ten beri ise K?ln üniversitesi'nin organik kimya dal?nda fahri profes?r olarak yar? zamanl? olarak g?rev yapmaktad?r.[2][3] List ayr?ca 2018'den beri Hokkaido üniversitesi'nin Kimyasal Reaksiyon Tasar?m? ve Ke?fi Enstitüsü'nin ba? ara?t?rmac?lar?ndan birisi olarak yer almaktad?r.[4] Synlett bilimsel dergisinin ba? edit?rlerinden birisi olan List,[5] 2021 itibar?yla, Google Akademik'e g?re 95 ve Scopus'a g?re 87 h-endeksine sahiptir.[6][7]
List, metal olmayan ve enzim olmayan kataliz?rler kullanan organokatalizin kurucular?ndan birisi olarak kabul edilmektedir.[8] ?zellikle, yard?mc? do?ent iken amino asit prolini verimli bir kiral kataliz?r olarak kullanma olas?l???n? ke?fetti. Bu, prolin taraf?ndan indüklenen iki farkl? molekülden karbon atomlar?n?n birbirine ba?land??? moleküller aras? aldol reaksiyonlar?nda ger?ekle?ir.[9] Ke?if, Hajos–Parrish–Eder–Sauer–Wiechert reaksiyonuna dayanmaktad?r.[10] List, asimetrik katalizi buldu (?zellikle Asimetrik kar??t iyon y?nelimli kataliz, ACDC). Ayr?ca ??zünür organik kataliz?rlerin ve tekstillerin ba?land??? yeni tekstil organik kataliz y?ntemleri geli?tirdi. Bu y?ntemler ?rne?in, tatl? suyun olmad??? yerlerde suyun ar?t?lmas?na yard?mc? olabildi?i tespit edildi. Asimetrik organokataliz, ila? üretiminde bile?iklerin kiralitesinin ?nemli oldu?u biyoaktif organik bile?iklerde ?zellikle ?nemli bir y?ntem olarak kabul edilmektedir.[9]
6 Ekim 2021'de David MacMillan ile birlikte "asimetrik organokatalizin geli?imi üzerine yapt?klar? ke?if" dolay?s?yla Nobel Kimya ?dülü'ne lay?k g?rüldü.[11] ?kilinin ?al??malar?n?n, dayan?kl? malzemeler olu?turulmas?na, pillerde enerji depolanmas?na, farmas?tik kimya alan?nda yeni geli?melere, baz? hastal?klar?n ilerlemesinin ?nlenmesine ve ila? üretimi üzerinde büyük etkisi oldu?u ve kimyay? daha ye?il hale getirece?i ifade edildi.[12][13]
?zel hayat?
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]List, 1999 y?l?nda Amerika Birle?ik Devletleri'nin La Jolla ?ehrinde Dr. Sabine List ile evlendi ve Theo ve Paul ad?nda iki o?lu oldu.[14] Hepsi 2004 Hint Okyanusu depremi ve tsunamisinden kurtuldu.[15] Kardiyolog Franz Volhard'?n büyük torunu ve kimyager Jacob Volhard'?n ikinci büyük torunudur. Teyzesi, 1995 Nobel T?p ?dülü sahibi Christiane Nüsslein-Volhard, annesi mimar Heidi List'in k?z karde?idir.[16]
Kaynak?a
[de?i?tir | kayna?? de?i?tir]- ^ "Benjamin List: Max-Planck-Institut für Kohlenforschung Department of Homogeneous Catalysis Mülheim an der Ruhr, Germany" (PDF). Max Planck Biyofizik Kimya Enstitüsü. 6 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan (PDF) ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ a b "Prof. Dr. Benjamin List". Max Planck Toplulu?u. 27 Ocak 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ "Prof. Dr. Benjamin List". K?ln üniversitesi. 14 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ "Hokkaido University congratulates Dr. Benjamin List for winning Nobel Prize in Chemistry". Hokkaido üniversitesi. 14 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 13 Ekim 2021.
- ^ Benjamin List (1 Haziran 2017). "Crowd-based peer review can be good and fast". Nature (?ngilizce). 546 (9). Bibcode:2017Natur.546....9L. doi:10.1038/546009a. PMID 28569830. 5 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi15 Kas?m 2021.
- ^ "Benjamin List". Google Akademik. 6 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 15 Kas?m 2021.
- ^ "Scopus preview – List, Benjamin – Author details – Scopus". Scopus. 29 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ "DFG gratuliert Benjamin List zum Nobelpreis für Chemie" (Almanca). Alman Ara?t?rma Cemiyeti. 6 Ekim 2021. 6 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ a b Emma Stoye; Davide Castelvecchi (6 Ekim 2021). "'Elegant' catalysts that tell left from right scoop chemistry Nobel". Nature (?ngilizce). Springer. doi:10.1038/d41586-021-02704-2. ISSN 0028-0836. PMID 34616090. 10 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi15 Kas?m 2021.
- ^ Zoltan G. Hajos; David R. Parrish (15 Haziran 1974). "Asymmetric synthesis of bicyclic intermediates of natural product chemistry". The Journal of Organic Chemistry (?ngilizce). 39 (12). Amerikan Kimya Toplulu?u. ss. 1615-1621. doi:10.1021/jo00925a003. ISSN 0022-3263. 7 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi15 Kas?m 2021.
- ^ "Benjamin List Facts". Nobel Vakf?. 14 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ Von Pamela D?rh?fer (6 Ekim 2021). "Chemie-Nobelpreis für ?geniales Werkzeug"" (Almanca). Frankfurter Rundschau. 10 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ "Nobel Kimya ?dülü, molekül ?al??malar?yla bilinen bilim insanlar? Benjamin List ve David W.C. MacMillan'a verildi". BBC Türk?e. 6 Ekim 2021. 15 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 15 Kas?m 2021.
- ^ Von Joachim Müller-Jung (6 Ekim 2021). "Respektlos zum Nobelpreis" (Almanca). Frankfurter Allgemeine Zeitung. 3 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ Von Frank Menke (6 Ekim 2021). "Benjamin List: Der Nobelpreistr?ger, der den Tsunami überlebte" (Almanca). Westdeutscher Rundfunk. 28 Ekim 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 14 Kas?m 2021.
- ^ "Nobelpreistr?gerin aus Tübingen ist stolz auf ihren Neffen" (Almanca). SWR. 7 Ekim 2021. 15 Kas?m 2021 tarihinde kayna??ndan ar?ivlendi. Eri?im tarihi: 15 Kas?m 2021.
